Nəsibə İsrafilqızının “TÜRKSOY” şeirinə

Bu yaxınlarda şair Nəsibə İsrafilqızının “Yaradıcı oxucularımız” layihəsi çərçivəsində qələmə aldığı “TÜRKSOY” adlı şeir diqqətimi cəlb etdi. Mövzu seçimi, bədii dillə ideoloji dərinliyin vəhdəti onu sıradan poetik nümunədən fərqləndirir. Burada yalnız vəzn və qafiyə deyil, həm də çağırış var – türk dünyasına ünvanlanan və bu birliyin mədəni əsaslarını ifadə edən çağırış.
Şeirə bəstəkar Fərahim Qulubəyov musiqi bəstələyib. Mahnını isə sevilən sənətkar, Xalq artisti Gülyanaq Məmmədova ifa edir. Söz, musiqi və ifa harmoniyası birləşərək poetik bir fikri sadəcə bədii nümunəyə çevirmir, onu həm də ideya daşıyıcısına, bir növ milli-mədəni manifestə çevirir. Məncə bu şeiri hər kəs oxumalı olduğu kimi, bu musiqini də hər kəs dinləyib zövq almalıdır. Bu əsər vasitəsilə təkcə bir təşkilatın adı səslənmir. Burada bütöv bir coğrafiyanın, bir ruhun, bir tarix və gələcək baxışının fəlsəfəsi duyulur.
TÜRKSOY – bu kontekstdə sadəcə bir mədəni qurum deyil, ortaq kimliyimizin, mənəvi yaddaşımızın və gələcək nəsillərə ötürmək istədiyimiz dəyərlərin simvolu kimi təqdim olunur. Məhz bu baxış bucağından yanaşdıqda, “TÜRKSOY” şeiri də, onun musiqi interpretasiyası da, onu müşayiət edən sənətkar səsləndirməsi də bir mədəni hadisəyə çevrilir. Və bu hadisə bizi təkcə emosional olaraq deyil, həm də düşüncə baxımından bu gün Türk dünyasının mədəni inteqrasiyası, ortaq yaddaşın dirçəldilməsi və yeni ideya platformalarının formalaşması üzərində düşünməyə sövq edir.
TÜRKSOY – Göylərdən Kəlbə Yayılan Qardaşlıq Ahəngi
Bayraqlar ucaldı, səmamız güldü…
Bu sətirlərlə başlayan bir şeir təkcə poeziya deyil – bir millətlərin dirçəliş manifestidir. Qələmin səsində bir qürur var, tarix var, ümumbəşəri səviyyəyə ucalan Türk birliyinin ətrini daşıyan müqəddəs çağırış var. Bu çağırışın adı – TÜRKSOYdur.
Dünyanın müxtəlif coğrafiyalarında yaşayan, fərqli adlar daşısa da, eyni kökdən, eyni dildən, eyni yaddaşdan gələn türk xalqlarını bir araya gətirən bir ruhun adı: TÜRKSOY – Türk mədəniyyətinin UNESKO-su, türk mənəviyyatının ana nəfəsi, qardaşlığın siyasi olmayan, lakin çox güclü siyasi mesajlar verən simvoludur.
Sözlə Qurulan Məbəd: TÜRKSOY
“Qardaşlıq adına məbəd tikildi…” – deyir şair. Və bu məbəd daşdan deyil, silahdan deyil, təhdiddən deyil – sözdən, mədəniyyətdən, sevgidən tikilib. Ən möhkəm divarlar da budur əslində – ürəkdən ürəyə çəkilmiş körpülər. TÜRKSOY bu körpüləri inşa edən, türkün yaddaşına su verən bir ruh ordusudur.
Azərbaycanla Qazaxıstanın, Qırğızla Özbəyin, Tatarla Altayın, Kıbrısla Sahanın, Gagauzla Tuva və Xakassın bir mədəniyyət süfrəsi ətrafında əl-ələ verib “biz buradayıq” deməsi, sadəcə bir təşkilatın işi deyil – bu, tarixin nəfəsidir, soylu yaddaşın oyanışıdır.
Türk Dünyası: Səssiz Coğrafiyanın Səsləndirilməsi
Sovet imperiyası zamanında qəlblər ayrıldı, dillər susduruldu, tarixlər silinməyə çalışıldı. Lakin o zamanın dəmir pərdələri genetik hafizəmizi susdura bilmədi. TÜRKSOY – bu yaddaşın oyanışıdır. Zamanında bir-birindən ayrı düşən türklərin yenidən qovuşması, rəngarəng bayraqlarla tək bir ruhun əks-sədasıdır. Bu birlik ideologiyası silahlarla yox, kamançanın ahəngi, manas dastanının əzəməti, nizami misralarının əbədiliyi, dədə Qorqudun hikməti, nevruz tonqallarının alovu ilə bərqərar olur. TÜRKSOY bu atəşin qoruyucusudur – odlar yurdunun içindən çıxan, Altay dağlarının zirvəsində əks-səda tapan bir çağırışdır.
Turandır TÜRKSOY – Məfkurənin bədii forması
Bəli, şeir haqlıdır: “Könüllər mülkündə, Turandı TÜRKSOY.” Turan – bir ideya kimi uzun zamanlar mifləşdirildi, bəzən təhrif edildi, bəzən siyasi alətlərə qurban verildi. Ancaq TÜRKSOY-un formalaşdırdığı Turan – məhz mədəniyyətin, dəyərlərin, ortaq keçmişin və ortaq gələcəyin poeziyasıdır. Bu poeziyada muğamın səsi ilə kopuzun dili, kilsə qəbirlərindən çıxan Gagauz türklərinin gileyli nəğmələri ilə Anadolu türklərinin boz qartalları, Sibir türklərinin donmuş torpaqlarında isini qoruya bilmiş ruhu ilə Qarabağın qələbə misraları birləşir.
TÜRKSOY – Gələcəyə Açılan Türk Günəşi
“Ulu Türküm bir günəştək yol açır,
Gələn nəsillərə şəfəqin saçır.”
TÜRKSOY – gələcək üçün mədəni sərmayə yaradır. Yeni nəsillər bu sərmayə ilə böyüyəcək – bir-birinin musiqisini tanıyan, ədəbiyyatını sevən, şairlərini oxuyan, tarixini bölüşən nəsillər formalaşır. TÜRKSOY – gələcəyin türk dünyası üçün toxum səpir və bu toxumlar kitablarda, teatr səhnələrində, filmlərdə, rəsm sərgilərində, musiqi festivallarında boy verir.
Bu gün bir Qazax şairi Bakı səmasında ilham tapırsa, bir türkmən bəstəkarı İstanbulda könül tellərini titrədirsə, bir Qırğız rəssamı Naxçıvanda mənəviyyatla nəfəs alırsa – bu, TÜRKSOY-un səssiz qələbəsidir.
Son Söz Yerinə: TÜRKSOY – Birliyimizin Şeiridir
Bu şeir sadəcə bədii bir nümunə deyil, türkün ruh halıdır. Bayraqların ucalması, səmanın gülməsi, nurların yer üzünə tökülməsi – bunlar sadə metaforalar deyil. Bunlar yenidən dirçələn, öz kimliyini bərpa edən bir nəhəng ruhun – Türk Dünyasının – poetik təsviridir.
TÜRKSOY – bu ruhun adıdır.
TÜRKSOY – təkcə bir təşkilat deyil, bir ideyadır.
Və bu ideya yaşadıqca, Türkün səsi sönməyəcək.

AMİDTV.AZ

Ceyhun XƏLİLOV